Szkoła Podstawowa we Wręczy

SERIA – LOGOPEDIA PRAKTYCZNA

Prawidłowe połykanie ma duże znaczenie dla rozwoju mowy

W prezentowanych materiałach znajdziecie Państwo praktyczne wskazówki do codziennych ćwiczeń z dziećmi. Ćwiczenia są tak dobrane, by można je było wykonywać samodzielnie i by pomagały przezwyciężać trudności w wymowie Państwa dzieci.

JAK POŁYKA TWOJE DZIECKO?

Poprawny sposób połykania ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozrostu układu zębowo-szczękowo-twarzowego, a także dla właściwej artykulacji głosek. Nieprawidłowe połykanie powoduje powstawanie szeregu wad zgryzu, to natomiast jest przyczyną wielu wad wymowy np.: seplenienia międzyzębowego lub przyzębowego.

Połykanie jest czynnością rozwojową. W okresie około 3-4 roku życia, gdy dziecku w pełni wyrosną mleczne zęby powinno nastąpić przekształcenie połykania typu infantylnego na dojrzałe. Niestety niektóre patologiczne czynniki takie jak zbyt długie ssanie smoczka. ssanie palca, częste nieżyty nosa i nawykowe oddychanie ustami.
nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni aparatu artykulacyjnego, np. obniżenie napięcia mięśni, nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki. zbyt długie karmienie butelką, nieprawidłowa pielęgnacja noworodka, skrócone wędzidełko podjęzykowe mogą zahamować ten proces, dlatego też dziecko w dalszym ciągu połyka w sposób niemowlęcy.

Połykanie infantylne (niemowlęce) charakteryzuje się płasko ułożonym językiem na dnie jamy ustnej. Podczas przełykania język wysuwa się między zęby, naciskając na nie i wypychając je od wewnątrz. Zawsze towarzyszy temu mocne zaciskanie warg.

Jak sprawdzić, czy nasze dziecko połyka już pokarmy w prawidłowy, dojrzały sposób?

Oczywiście najlepiej, żeby zrobił to specjalista. Ale jeżeli dostrzegasz, że Twoje dziecko napina wargi i policzki podczas połykania pokarmu, możesz poprosić dziecko o połknięcie śliny. W tym samym czasie (w trakcie połykania) spróbuj odchylić dolną wargę dziecka. Jeżeli masz trudności i czujesz, że wargi są mocno zaciśnięte, to najpewniej Państwa pociecha połyka w sposób infantylny.

Połykania dojrzałe (dorosłe) charakteryzuje się tym, że czubek języka opiera się o wałek dziąsłowy za górnymi zębami, a tym samym wykonuje ruch pionowy góra-dół, szczęki są zwarte a wargi nie zaciskają się. Przy prawidłowym połykaniu język utrzymuje płyn i nie wycieka on z jamy ustnej.

Kiedy jest czas na naukę prawidłowego połykania?

Rozpoczynamy, gdy dziecko ma już wszystkie zęby mleczne, a nadal ma trudności z właściwym połykaniem. Zdarza się, że dzieci mające już stałe zęby i trafiające na terapię logopedyczną również wymagają wypracowania prawidłowego wzorca połykania.

Jakie są ćwiczenia prawidłowego (dojrzałego) połykania?

Prowadzi je logopeda, a także rodzic dziecka po uprzednim poinstruowaniu przez specjalistę.

Trening ten polega na:

• nauce unoszenia języka (jego pionizacji)
• nauce połykania śliny z czubkiem języka uniesionym do podniebienia, połykania pokarmów o różnej konsystencji,
• piciem płynów

ĆWICZENIA NA PIONIZACJĘ JĘZYKA

1. przy otwartej buzi podnoszenie i opuszczanie czubka języka, nie może wysuwać się on przed zęby,
2. mlaskanie,
3. kląskanie,
4. oblizywanie podniebienia czubkiem języka przy otwartej buzi,
5.  malowanie czubkiem języka kropek na podniebieniu przy otwartej buzi,
6. zlizywanie z wałka dziąsłowego (zgrubienie za górnymi zębami) czubkiem języka przy otwartej buzi masła czekoladowego, miodu,serka,
7. przyklejanie do wałka dziąsłowego kawałka ciastka lub chrupka, a następnie odklejanie czubkiem języka przy otwartej buzi,
8. utrzymywanie czubka języka „ przyklejonego” do podniebienia tuż za zębami, otwieranie i zamykanie buzi,
9. ćwiczenie z powtarzaniem sylab „ la la la, lo lo lo, le le le”,
10. zlizywanie czubkiem języka z talerzyka miodu, masła czekoladowego, serka.

Ćwiczenia powyższe wykonujemy z dzieckiem przed lustrem kilka razy dziennie.

POŁYKANIE ŚLINY

Połykaniu nie może towarzyszyć napięcie warg, które nie powinny stawiać oporu przy ich rozchylaniu.

Dziecko układa czubek języka za górnymi zębami przy wałku dziąsłowym, trzyma go tam przez cały czas, zamyka zęby, uśmiecha się szeroko i połyka ślinę.

Ćwiczenie połykania śliny przeprowadzamy kilka/kilkanaście dni obserwując, jak dziecko sobie z tym radzi. Kiedy widzimy, że nie ma już trudności podczas połykania śliny, możemy zacząć ćwiczenia z pokarmami o gęstszej konsystencji (papki) - kisiel, budyń, serek, papka bananowa. Ćwiczenia prowadzimy w taki sam sposób, jak ćwiczenia połykania śliny. Ostatnim etapem jest połykanie pokarmów o konsystencji stałej, np. chleba (najlepiej skórki), ryżu, owoców, mięsa, itd.

POŁYKANIE PŁYNÓW

Ćwiczenia stosujemy klika razy dziennie. Picie płynów odbywać się powinno małymi łyczkami kolejno zachowując czynności: nabieranie łyka wody, unoszenie język, zamykanie zębów i połykanie płynów (tak, jak przy połykaniu śliny).